Con ba khía là 1 loài giáp sát trông gần giống cua đồng. Là nguyên liệu cho nhiều món ăn đặc trưng của vùng đồng bằng Sông Cửu Long. Cùng Laucua tìm hiểu về loài động vật với cái tên khác đặc biệt này nhé.
Giới thiệu về con ba khía
Con ba khía là một loại động vật thuộc họ hàng nhà cua, tên khoa học là Sesarma mederi. Đây là loài cua nhỏ sống ở những vùng nước lợ, chủ yếu ở các của sông, cửa biển.
Chúng có kích thước nhỏ hơn so với các loại cua biển thông thường. Thân ba khía thường có đường kính khoảng 5-7 cm. Màu sắc của ba khía thường là màu nâu đỏ hoặc nâu sẫm. Mặt dưới của chúng có màu sáng hơn. Chúng có mai hình tròn, hai càng to và khỏe. Các chân của ba khía có các đốt rõ ràng và thường có lông mịn bao phủ.
Ba khía là họ hàng nhà cua
Ba khía chủ yếu phân bố ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ của Việt Nam, như: Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng. Trong đó, ba khía ở Rạch Gốc, tỉnh Cà Mau là nổi tiếng nhất. Loài động vật này thường sinh sống trong môi trường rừng ngập mặn, nơi có nhiều cây như đước, bần, mắm, và các loại cây ngập mặn khác.
Là loài cua ăn tạp, nghĩa là chúng có thể ăn nhiều loại thức ăn khác nhau, bao gồm: thực vật và các động vật nhỏ như côn trùng, giun, và các loại động vật không xương sống khác.
Với môi trường sống và tập tính ăn tạp nên thịt của chúng khí rất chắc và nhiều gạch. Nên ba khía được chọn làm nguyên liệu trong nhiều món ăn ở miền Tây Nam Bộ.
Những món ăn ngon chế biến từ con ba khía
Mắm ba khía
Mắm ba khía là một món ăn đặc sản độc đáo và phổ biến ở miền Tây Nam Bộ, đặc biệt là các tỉnh như Cà Mau, Bạc Liêu, và Sóc Trăng. Mắm ba khía có hương vị mặn, ngọt, chua cay hài hòa. Thịt ba khía sau khi ủ trở nên thấm đẫm gia vị, mềm mại và có mùi thơm đặc trưng.
Mắm từ con ba khía là đặc sản miền Tây
Quá trình làm mắm ba khía
- Chọn ba khía: Ba khía tươi, khỏe mạnh và có kích thước đồng đều được chọn để làm mắm. Ba khía sau khi được bắt sẽ được rửa sạch và loại bỏ những con không đạt yêu cầu.
- Muối ba khía: Ba khía sau khi rửa sạch sẽ được ngâm trong nước muối loãng khoảng 10-15 phút để loại bỏ bớt tạp chất. Sau đó, ba khía được vớt ra và để ráo.
- Pha nước mắm: Nước mắm được pha với đường, tỏi, ớt băm nhuyễn. Tỷ lệ và thành phần gia vị có thể thay đổi tùy theo khẩu vị và truyền thống của từng gia đình.
- Ủ ba khía: Ba khía được trộn đều với hỗn hợp nước mắm đã pha, sau đó cho vào hũ hoặc chum để ủ. Quá trình ủ có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và nhiệt độ. Trong quá trình ủ, ba khía sẽ lên men tự nhiên, tạo ra hương vị đặc trưng và đậm đà.
- Cách thưởng thức: Mắm ba khía thường được ăn kèm với cơm trắng, bún, hoặc bánh tráng. Có thể trộn mắm ba khía với xoài sống bào sợi, đậu phộng rang, rau thơm và các loại rau sống để tạo nên món gỏi ba khía.
Gỏi ba khía
Gỏi ba khía là sự hòa quyện giữa vị mặn của ba khía, vị chua ngọt của xoài và nước trộn gỏi, vị bùi giòn của đậu phộng và hương thơm của rau thơm. Món ăn có vị đậm đà, giòn giòn, chua chua ngọt ngọt rất hấp dẫn.
Gỏi ba khía cùng đu đủ xanh
Nguyên liệu
- Ba khía muối: Được muối và ủ cho lên men tự nhiên, ba khía có hương vị đặc trưng, mặn mà và thơm ngon
- Xoài xanh: Bào sợi, có vị chua nhẹ
- Đu đủ xanh: Bào sợi, tạo độ giòn và thêm hương vị cho món gỏi
- Rau thơm: Gồm rau răm, rau húng, và các loại rau thơm khác
- Đậu phộng rang: Tạo độ bùi và thêm phần giòn cho món ăn
- Tỏi, ớt: Băm nhuyễn để làm nước trộn gỏi
- Đường, nước mắm, chanh hoặc giấm
Cách chế biến
- Chuẩn bị ba khía: Ba khía muối được rửa sạch, tách mai, bỏ yếm và cắt thành từng miếng nhỏ vừa ăn. Có thể tách lấy gạch cua để dùng riêng hoặc trộn vào gỏi.
- Chuẩn bị rau củ: Xoài xanh và đu đủ bào sợi, rau thơm rửa sạch và cắt nhỏ. Đậu phộng rang giã nhuyễn hoặc để nguyên hạt tùy sở thích.
- Pha nước trộn gỏi: Pha nước mắm, đường, tỏi băm, ớt băm, chanh hoặc giấm sao cho có vị chua ngọt hài hòa.
- Trộn gỏi: Trộn ba khía với xoài xanh, đu đủ và rau thơm. Sau đó, tưới nước trộn gỏi lên và trộn đều. Cuối cùng, rắc đậu phộng rang lên trên.
- Cách thưởng thức: Gỏi ba khía thường được dùng làm món khai vị hoặc ăn với cơm trắng, bún. Món ăn này cũng rất thích hợp cho bữa cơm gia đình, đặc biệt trong những ngày hè nóng bức.
Ba khía rang me
Ba khía rang me là món ăn phổ biến với vị chua ngọt đặc trưng. Ba khía được chiên giòn, sau đó nấu cùng nước cốt me, đường, tỏi, ớt và một số gia vị khác.
Món ba khía rang me bắt mắt và hấp dẫn
Nguyên liệu
- Ba khía tươi: 500g
- Me chín: 100g (hoặc dùng nước cốt me)
- Đường: 2-3 muỗng canh
- Nước mắm: 2 muỗng canh
- Tỏi: 3-4 tép, băm nhuyễn
- Ớt: 1-2 trái, băm nhuyễn
- Dầu ăn: 2-3 muỗng canh
- Hành lá, rau thơm: để trang trí
Cách chế biến
- Chuẩn bị ba khía: Ba khía tươi được rửa sạch, tách mai, bỏ yếm và cắt thành từng miếng nhỏ vừa ăn. Nếu ba khía muối, cần rửa kỹ với nước để giảm bớt độ mặn.
- Làm nước sốt me: Me chín ngâm trong nước ấm khoảng 10-15 phút để lấy nước cốt. Dùng muỗng tán nhuyễn me trong nước rồi lọc lấy nước cốt, bỏ hạt. Pha nước cốt me với đường, nước mắm, khuấy đều cho tan hết.
- Chiên ba khía: Đun nóng dầu ăn trong chảo, cho ba khía vào chiên vàng giòn thì vớt ra để ráo dầu.
- Xào ba khía với nước sốt me: Phi thơm tỏi và ớt băm với chút dầu ăn. Đổ nước sốt me đã pha vào chảo, đun sôi, sau đó hạ lửa nhỏ. Cho ba khía đã chiên vào chảo, đảo đều để ba khía thấm đều nước sốt. Nấu thêm khoảng 5-10 phút cho nước sốt cạn bớt và sệt lại. Tắt bếp, rắc hành lá và rau thơm lên trên để trang trí.
- Cách thưởng thức: Món này thường được dùng kèm với cơm trắng, bún, hoặc bánh tráng nướng.
Giá bán con ba khía
Giá bán ba khía có thể thay đổi tùy theo từng khu vực và mùa vụ:
- Tại chợ và các cửa hàng địa phương: Khoảng 150.000 – 250.000 VND/kg.
- Tại siêu thị: Có thể cao hơn, từ 200.000 – 300.000 VND/kg, tùy thuộc vào chất lượng và nguồn gốc.
Lưu ý
- Mùa vụ: Giá ba khía có thể thay đổi theo mùa. Thời điểm ba khía vào mùa khai thác, giá thường sẽ thấp hơn so với mùa ngoài vụ.
- Vùng miền: Giá cả cũng có thể khác nhau giữa các khu vực, đặc biệt là giữa thành phố lớn và các vùng nông thôn hoặc gần biển.
Cách chọn ba khía ngon và chắc thịt
Nên chọn những con to, có thịt chắc, nhất là những con ba khía còn đang ôm trứng, loại này khi ăn thường sẽ thơm và béo bùi hơn.
Bạn có thể bẻ thử ngoe của chúng nếu thấy thịt đầy đặn và màu trắng, tươi tắn chứ không bị chuyển sang màu nâu hay bị rỗng thì tức là ba khía tươi ngon.
Nếu bạn muốn mua ba khía tươi ngon với giá hợp lý, mùa cao điểm (từ tháng 7 đến tháng 12) là thời điểm lý tưởng để mua. Đây là thời điểm loài động vật sinh trưởng mạnh mẽ và có nhiều, vì môi trường sống của chúng thường ổn định và phong phú hơn trong khoảng thời gian này.
Dựa vào yếm ba khía để phân biệt con cái và con đực. Con cái thường nhiều gạch so với ba con đực.
Hướng dẫn sơ chế và bảo quản ba khía
Sơ chế ba khía đúng cách là bước quan trọng để đảm bảo món ăn ngon và vệ sinh. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách sơ chế loài động vật này.
Hướng dẫn sơ chế
Dụng cụ: Dao sắc, chậu nước sạch, bàn chải, khăn sạch, và găng tay (nếu cần).
Rửa ba khía: Đặt ba khía vào một chậu nước sạch. Dùng bàn chải cọ sạch vỏ của chúng để loại bỏ bùn đất, tạp chất và các phần bẩn bám trên vỏ. Nếu ba khía có lớp bùn cứng, có thể ngâm trong nước khoảng 15-20 phút để làm mềm trước khi cọ rửa.
Rửa lại với nước: Sau khi cọ rửa, rửa lại ba khía dưới vòi nước chảy để đảm bảo sạch hoàn toàn.
Tách mai: Dùng dao sắc hoặc tay để tách phần mai (vỏ cứng) của ba khía ra khỏi thân. Cẩn thận không làm vỡ phần mai để tránh làm lẫn mảnh vỡ vào thịt.
Loại bỏ yếm: Dùng dao hoặc tay để gỡ bỏ phần yếm (phần vỏ cứng ở dưới bụng).
Cắt chân và càng: Dùng dao cắt bỏ chân và càng của chúng. Bạn có thể cắt chân và càng gần phần thân để dễ dàng hơn khi chế biến.
Loại bỏ phần ruột: Dùng dao hoặc thìa nhỏ để lấy phần ruột bên trong. Nếu ba khía đã được muối, có thể cần rửa kỹ hơn để loại bỏ lượng muối dư thừa.
Rửa sạch lại: Rửa lại dưới nước sạch để loại bỏ hết bụi bẩn và các phần không ăn được còn sót lại.
Sơ chế ba khía trước khi chế biến
Hướng dẫn bảo quản
Bảo quản
- Bảo quản tươi: Nếu không sử dụng ngay, bạn có thể bảo quản ba khía trong tủ lạnh ở nhiệt độ khoảng 0-4°C. Đặt vào hộp kín hoặc bọc bằng màng bọc thực phẩm để giữ cho chúng tươi lâu hơn.
- Bảo quản đông lạnh: Nếu cần bảo quản lâu hơn, có thể được đông lạnh. Đặt ba khía vào túi đông lạnh hoặc hộp kín và bảo quản trong ngăn đá. Để đảm bảo chất lượng, nên sử dụng trong vòng 1-2 tháng.
Có thể bạn quan tâm: 12 cách nấu cua biển thơm ngon, khó cưỡng (laucua.vn)
Nếu có cơ hội đến với khu vực Tây Nam Bộ, đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức ba khía- một món ăn mang hương vị độc đáo và đặc trưng của vùng đất này. Chúc bạn có những trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời.